Độ dốc mái tôn chuẩn: Hướng dẫn chi tiết tính toán và thi công từ A-Z [2025]

Độ dốc mái tôn có vai trò quan trọng trong xây dựng nhà ở, nhà xưởng và nhà tiền chế bền đẹp và không bị dột. Các gia đình Việt Nam thường chọn mái tôn vì có giá thành hợp lý, dễ thi công và tuổi thọ cao. 

Bài viết hôm nay, MRA Group chia sẻ cẩm nang toàn diện để bạn đọc hiểu rõ về độ dốc mái tôn, vai trò và cách tính toán cũng như nguyên tắc vàng trong thi công để đảm bảo công trình bền vững trước mọi điều kiện thời tiết.

Độ dốc mái tôn là gì?

Độ dốc mái tôn là tỉ lệ giữa chiều cao (H) và chiều dài (L) của mái nhà thể hiện mức độ nghiêng của mái so với mặt phẳng ngang. 

Vai trò của độ dốc mái tôn

• Độ dốc mái tôn có vai trò quan trọng đối với toàn bộ công trình nhà ở, nhà xưởng vì những lý do sau đây:
• Thoát nước mưa hiệu quả chạy nhanh xuống máng xối và không bị ứ đọng trên mái. Độ dốc lý tưởng sẽ ngăn ngừa được tình trạng rỉ sét và làm giảm tải trọng cho khung mái. 
• Ngăn ngừa thấm dột khi nước ứ đọng hoặc chảy quá chậm. Độ dốc mái tôn phù hợp đảm bảo nước mưa chảy xuôi để bảo vệ kết cấu bên dưới.
• Tăng tuổi thọ công trình khi mái tôn không bị ăn mòn, kéo dài tuổi thọ của vật liệu.
• Chống chịu gió bão nhờ máy tôi chịu lực gió tốt trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt. 

Các khái niệm cơ bản về độ dốc mái tôn

Khi thực hiện cách tính độ dốc mái tôn bạn cần nắm rõ những cách thể hiện độ dốc phổ biến.

Tính theo tỉ lệ H:L

Cách tính độ dốc mái tôn đơn giản sử dụng trong các bản vẽ kỹ thuật. Tỷ lệ H:L được tính bằng cách chia chiều cao cho chiều dài.

Ví dụ mái nhà có chiều cao từ đỉnh xuống là 1m và chiều dài từ đỉnh đến máng xối là 5m. Tỷ lệ độ dốc là 1:5

Tính theo phần trăm (%)

Cách tính độ dốc phổ biến trong giao tiếp và thi công thực tiễn.

Công thức: Độ dốc (%) = (Chiều cao H / Chiều dài L) x 100%

Ví dụ: Mái nhà có chiều cao (H) là 1.5m và chiều dài (L) là 6m.

→ Độ dốc (%) = (1.5 / 6) x 100% = 25%

Cách tính theo góc độ

Đây là cách tính độ dốc mái nhà dùng trong bản vẽ thiết kế phức tạp.

Công thức: Độ dốc (°) = tan⁻¹ (Chiều cao H / Chiều dài L)

Ví dụ: Mái nhà có độ dốc 25% (tương đương tỷ lệ 1:4).

→ Độ dốc (°) = tan⁻¹ (1 / 4) ≈ 14.04°

Hướng dẫn chi tiết cách tính độ dốc mái tôn chuẩn

Để tính toán được độ dốc của mái tôn cho công trình của bạn, hãy làm theo các bước sau đây:

• Xác định chiều rộng ngôi nhà

Ký hiệu L được ta từ chân tường bên này sang chân tường bên kia gọi là chiều dài của khung mái.

• Lựa chọn độ dốc lý tưởng

Dựa vào loại tôn và các yếu tố khác để lựa chọn độ dốc mái tôn mong muốn.

• Tính toán chiều cao đỉnh mái

Đối với mái nhà có gác mái hoặc không gian sinh hoạt thì cần tính toán kỹ lưỡng chiều cao để đảm bảo không gian bên dưới đủ cao và thoáng. 

Công thức: Chiều cao H = Chiều dài L x (Độ dốc (%) / 100)

Ví dụ: Bạn muốn lợp mái cho một ngôi nhà rộng 8m và chọn độ dốc là 25%.

Chiều cao H = 8m x (25 / 100) = 2m

→ đỉnh mái sẽ cao hơn sàn mái 2m so với mép tường.

Cách tính độ dốc mái tôn 1 mái

Mái tôn 1 mái là dạng mái đơn giản nghiêng từ một bên xuống bên kia.

Đo chiều dài của mái (L) từ mép tường bên cao đến mép tường bên thấp.

Xác định độ dốc mong muốn tùy theo loại tôn và khu vực sinh sống.

Tính chiều cao (H) theo công thức: H = L x (Độ dốc (%) / 100)

Ví dụ thực tế:

Ngôi nhà của bạn có chiều rộng (L) là 4 mét.

Bạn chọn độ dốc mái tôn là 20%.

Vậy, chiều cao từ điểm cao nhất đến điểm thấp nhất của mái sẽ là:

H = 4 x (20 / 100) = 0.8 mét

Để có một mái nhà thoát nước tốt, bạn cần làm phần khung mái có độ chênh lệch chiều cao là 0.8 mét.

Cách tính độ dốc mái tôn 2 mái

Mái tôn 2 mái là loại mái tôn phổ biến có hình tam giác cân với đỉnh ở giữa dốc về hai bên.

Đo chiều rộng tổng thể của ngôi nhà (W)

Xác định chiều dài (L) của mái mỗi bên sẽ bằng một nửa chiều rộng tổng thể của ngôi nhà: L = W / 2

Xác định độ dốc mong muốn.

Tính chiều cao (H) theo công thức: H = L x (Độ dốc (%) / 100)

Ví dụ thực tế:

Ngôi nhà của bạn có chiều rộng tổng thể là 6 mét.

Bạn chọn độ dốc mái tôn là 25%.

Vậy, chiều dài (L) của mỗi bên mái là: L = 6 / 2 = 3 mét

Chiều cao (H) từ đỉnh mái đến mép tường sẽ là: H = 3 x (25 / 100) = 0.75 mét

Để có một mái nhà 2 dốc chuẩn, đỉnh mái phải cao hơn mép tường 0.75 mét.

Xem thêm: Top 10 vật liệu cách âm tốt nhất hiện nay – Giải pháp cho không gian yên tĩnh

Tiêu chuẩn độ dốc mái tôn theo quy định xây dựng

Tùy theo từng loại tôn và mục đích sử dụng, độ dốc mái tôn có sự khác biệt tính theo tỷ lệ phần trăm.

Nhà ở dân dụng

Sử dụng tôn sóng, thường tôn lạnh.

Độ dốc tối thiểu 10% – 15% (tức là 1/10 đến 1/7)

Với điều kiện mái dài trên 15m nên tăng độ dốc lên 20% để thoát nước nhanh.

Nhà xưởng, nhà thép tiền chế

Sử dụng tôn kliplock, seamlock (mái không vít)

Độ dốc tối thiểu 3% đến 5% (vẫn có khả năng chống dột cao)

Mái tôn cách nhiệt

Sử dụng tôn PU, tôn xốp.

Độ dốc từ 15% đến 20% để giảm nguy cơ đọng nước.

Mái tôn sân hiên, mái che nhỏ

Độ dốc cao 20% – 30% vừa thoát nước nhanh vừa tạo tính thẩm mỹ.

Mái tôn sóng vuông

Loại mái tôn phổ biến có các sóng vuông đều đặn.

Độ dốc lý tưởng 10% – 25% giúp nước chảy nhanh, thoát nước hiệu quả, đảm bảo tính thẩm mỹ và tiết kiệm chi phí. 

Mái tôn giả ngói

Tôm được dập khuôn hình dạng ngói, dùng trong các công trình mái dốc, biệt thự.

Độ dốc lý tưởng 25% – 45% tạo tính thẩm mỹ cao, giúp nước mưa chảy qua các rãnh giả ngói một cách trơn tru, không gây ứ đọng.

Mái tôn lấy sáng – polycarbonate

Tôn trong suốt để lấy sáng cho không gian bên dưới.

Độ dốc lý tưởng 10% – 15% để nước thoát và không gây quá nhiều chênh lệch với chiều cao khi lợp ở những khu vực sân thượng, giếng trời…

Các yếu tố ảnh hưởng đến lựa chọn độ dốc mái tôn

Việc tính toán độ dốc mái nhà không chỉ dựa vào công thức mà còn cân nhắc một số yếu tố sau đây: 

Chiều dài mái

Chiều dài mái có độ dốc phải lớn hơn để đảm bảo nước có đủ “động lực” để chảy hết xuống máng tránh bị ứ đọng ở giữa. 

Loại tôn và phụ kiện

Mỗi loại tôn có quy định riêng về độ dốc tối thiểu.

Tôn sóng cao thoát nước tốt có thể làm độ dốc thấp hơn.

Tôn phẳng hay tôn cách nhiệt cần độ dốc lớn hơn.

Điều kiện khí hậu

Đối với những khu vực có lượng mưa lớn kéo dài cần độ dốc cao để thoát nước nhanh.

Độ dốc quá lớn sẽ tạo ra lực cản gió mạnh dễ bị tốc mái trong mùa mưa bão.

Khu vực miền Bắc, miền Trung mưa nhiều nên độ dốc lớn (>15%)

Khu vực miền Trung mưa ít hơn nên độ dốc tối thiểu 10% – 15%.

Yếu tố thẩm mỹ

Kiểu dáng mái nhà phải hài hòa với tổng thể kiến trúc của ngôi nhà.

Nhà phố hiện đại thường chọn mái thoải để hài hòa kiến trúc. 

Nhà truyền thống mái hiên thường được chọn độ dốc cao để tạo vẻ đẹp thanh thoát. 

Công năng sử dụng nếu muốn tận dụng gác mái độ dốc phải đủ lớn để gian bên dưới không bị bí bách. 

Hậu quả khi công độ dốc mái nhà sai kỹ thuật

Một sai lầm nhỏ khi tính toán dẫn đến thi công độ dốc mái tôn sai kỹ thuật có thể dẫn đến những hậu quả:

Mái nhà quá phẳng do độ dốc quá thấp

Gây ra hiện tượng thấm dột rỉ sét nước mưa ứ đọng, không thoát kịp, ăn mòn lớp tôn và làm hỏng các mối nối lỗ vít. 

Làm tăng tải trọng lên mái nhà do nước ứ đọng gây nguy cơ sụp đổ trong mùa mưa bão.

Nấm mốc phát triển khi độ ẩm cao ảnh hưởng đến sức khỏe.

Mái nhà quá dốc do độ dốc cao

Làm tốn kém chi phí khung kèo và vật liệu tôn

Không an toàn khi thi công trên máy dốc cao nguy hiểm, đòi hỏi trang thiết bị đặc biệt.

Dễ bị tốc mái do lỏng các móc nối khi có gió to, bão lớn.

Xem thêm: Cấu kiện là gì? 4 vai trò và các ứng dụng trong xây dựng

Các câu hỏi thường gặp liên quan đến độ dốc mái tôn

Chúng tôi sẽ giải đáp những câu hỏi liên quan đến việc lựa chọn độ dốc mái tôn phù hợp với các công trình để bảo vệ ngôi nhà bền vững trong điều kiện thời tiết ở Việt Nam.

Độ dốc mái tôn tối thiểu là bao nhiêu?

Thông thường độ dốc tối thiểu là 8% nhưng các nhà sản xuất khuyến nghị từ 10% trở lên để đảm bảo an toàn. Đối với mái hiên nhỏ bạn vẫn cần đảm bảo độ dốc tối thiểu để nước mưa không ứ đọng, gây rỉ sét.

Làm thế nào để kiểm tra độ dốc sau khi thi công?

Bạn có thể sử dụng thuốc thủy hoặc thước laser đặt trên mái nhà để kiểm tra độ nghiêng hoặc các ứng dụng đo góc trên điện thoại thông minh. 

Làm gì khi mái tôn bị sai độ dốc?

Nếu độ dốc nhỏ thì nên gia cố thêm xà gồ, nâng đầu hồi mái.

Nếu mái võng nên bổ sung thanh chống, thay xà gồ thép lớn hơn.

Nếu mái đã bị dột thì sử dụng keo chống dột, phủ chống thấm hoặc thay mái tôn mới.

Những sai lầm thường gặp khi làm mái tôn là gì?

Đó là chỉ ước lượng bằng mắt, không đo đạc chính xác rồi lựa chọn độ dốc theo thói quen thay vì tiêu chuẩn. 

Lắp tôn không theo chiều sóng nên dễ tụ nước.

Bỏ qua bước thử nước trước khi bàn giao.

Như vậy độ dốc mái tôn không phải là một con số kỹ thuật mà là yếu tố quan trọng quyết định độ bền vững của mái nhà cho nên bạn cần tính toán chính xác và tuân thủ các nguyên tắc khi thi công để đảm bảo mái tôn không chỉ đẹp mà còn bền vững theo thời gian sử dụng. Hãy xác định độ dốc là bước đầu tiên cực kỳ quan trọng để bảo vệ ngôi nhà khỏi mọi tác động của thời tiết.