Đào đất hố móng là công đoạn đầu tiên và quan trọng nhất khi xây dựng nhà ở hay công trình. Bởi vì móng chính là bộ phận chịu tải trọng lớn và phân bổ lực xuống nền đất đảm bảo độ bền vững và an toàn cho công trình. Trong bài viết ngày hôm nay, MRA Group giúp bạn hiểu rõ toàn bộ kiến thức liên quan đến việc đào hố móng và những kinh nghiệm thực tế cần lưu ý như thế nào.
Nội dung chính
- 1 Đào đất hố móng là gì?
- 2 Mục đích của việc đào đất hố móng
- 3 Các phương pháp đào đất hố móng phổ biến
- 4 Các bước chuẩn bị trước khi đào đất hố móng
- 5 Quy trình thi công đào đất hố móng chuẩn kỹ thuật
- 6 Các loại hố móng trong xây dựng
- 7 Lưu ý an toàn khi đào đất hố móng
- 8 Kinh nghiệm thực tế khi đào đất hố móng
Đào đất hố móng là gì?
Đào đất hố móng là một quá trình loại bỏ lượng đất nhất định tại vị trí cần xây dựng. Để tạo ra không gian trống đặt phần móng của công trình. Vị trí và kích thước của hố móng được xác định dựa trên bản vẽ thiết kế kết cấu.
Đây là bước đầu khởi công khi tiến hành thi công các hạng mục móng băng, móng đơn, móng bè hay móng cọc. Trước khi thực hiện quá trình đào đất hố móng thì các kỹ sư cần khảo sát địa chất, đo đạc, định vị, lựa chọn thiết bị, thi công đào đất, chống sạt lở, thoát nước và kiểm tra nghiệm thu.
Phân biệt với các khái niệm hố đào, móng cọc, móng băng, móng đơn
| Khái niệm | Hình dạng/vị trí | Chức năng | Ghi chú |
| Hố đào | Không cố định, tùy theo bản vẽ thiết kế | Chuẩn bị mặt bằng, móng | Chưa chịu lực |
| Móng cọc | Cọc dài, sâu xuống đất | Truyền tải trọng xuống lớp đất chắc | Sử dụng khi nền yếu |
| Móng băng | Dải dài và hẹp | Truyền tải trọng của tường dài | Dùng cho nhà nhiều tầng hoặc đường chịu lực |
| Móng đơn | Hình vuông, chữ nhật hoạt hình tròn. | Truyền tải trọng từ cột. | Dùng cho nhà thấp tầng, đất tốt |
Mục đích của việc đào đất hố móng
Việc đào đất hố móng đảm bảo nền móng chắc chắn, phân bổ tải trọng công trình hợp lý. Ngoài ra công việc tưởng chừng đơn giản này lại mang tính quyết định cho sự an toàn của toàn bộ ngôi nhà.
Tạo không gian thi công đặt móng công trình một hố móng được đào rộng rãi sạch sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc lắp đặt cốt thép, cốp pha và đổ bê tông.
Tải trọng được phân bổ đều khi hố móng được đào đúng độ sâu tăng khả năng tiếp xúc với tầng đất và chịu lực tốt nên tải trọng của công trình truyền xuống nền đất một cách an toàn.
Hạn chế tình trạng lún lệch, nứt tường nhà, sàn nhà khi hố móng được đào đúng kỹ thuật.
Đảm bảo độ sâu và kích thước móng theo thiết kế nên công trình đạt chuẩn an toàn và bền vững
Loại bỏ lớp đất yếu, thay bằng nền đất ổn định.
Chuẩn bị bề mặt cho các bước tiếp theo: đổ bê tông lót, lắp đặt cốt thép, cốp pha.
Các phương pháp đào đất hố móng phổ biến
Tùy theo quy mô của công trình mà các kỹ sư lựa chọn phương pháp đào đất hố móng phù hợp. Mỗi phương pháp đều sở hữu những ưu nhược điểm và dụng cụ sử dụng khác nhau.
Phương pháp đào thủ công
Sử dụng cuốc, xẻng, xà beng xe rùa để đào bới.
Thích hợp cho các công trình nhỏ hẹp và nơi máy móc khó tiếp cận.
Ưu điểm là chủ động và chi phí thấp nhưng tốn sức và thời gian lâu.
Phương pháp đào bằng máy
Sử dụng máy xúc, máy đào, máy ủi.
Phù hợp cho các công trình lớn, diện tích rộng.
Ưu điểm nhanh hiệu quả giảm sức lao động nhưng chi phí cao và cần mặt bằng rộng.
Phương pháp kết hợp máy và thủ công
Phương pháp phổ biến nhất hiện nay là kết hợp máy móc đào đất chính và phương pháp thủ công chỉnh sửa rồi dọn dẹp lại hố móng.
Các bước chuẩn bị trước khi đào đất hố móng
Việc đào đất hố móng chỉ là bước cuối cùng nhưng khâu chuẩn bị này lại chiếm đến 70% chất lượng của công việc.
Khảo sát địa chất
Khảo sát địa chất là bước quan trọng và bắt buộc để kiểm tra nền đất và biết được một số đặc điểm như là:
Loại đất: cát, sét, đá, bùn.
Sức chịu tải của đất liệu có đủ sức gánh gồng công trình hay không.
Mực nước ngầm ảnh hưởng đến biện pháp thi công và phương án chống ngập hố móng.
→ Dựa vào kết quả khảo sát địa chất các kỹ sư sẽ tính toán và đưa ra phương án móng phù hợp như lựa chọn móng đơn, móng băng hay móng cọc.
Xác định kích thước và độ sâu
Điều này tuyệt đối tuân theo quy định về kích thước và độ sâu hố móng trong bản vẽ thiết kế kết cấu.
Kích thước của hố móng phải được đào rộng hơn so với kích thước móng thực tế khoảng 30cm đến 50cm mỗi bên để tạo không gian cho việc đặt cốt thép và cốp pha.
Độ sâu cần đạt đến cao độ đã được xác định trong bản vẽ.
- Không nên đào quá sâu thì sẽ chạm vào tầng đất yếu hơn.
- Không nên đào quá nông vì không đảm bảo khả năng chịu tải.
Xác lập biện pháp thi công
Biện pháp thi công cần được lập ra dựa trên những điều kiện thực tế của công trình.
Thi công thủ công hay bằng máy trong điều kiện hố móng nhỏ thì nên đào thủ công còn công trình lớn hoặc đất cứng thì phải sử dụng máy đào.
Vận chuyển đất thải đúng nơi quy định để tránh ô nhiễm và ảnh hưởng đến khu vực xung quanh.
Xem thêm: Độ sụt bê tông là gì? Kiểm tra độ sụt của bê tông
Quy trình thi công đào đất hố móng chuẩn kỹ thuật
Một quy trình đào hố móng sau khi đã hoàn thành các bước chuẩn bị được diễn ra theo 5 bước sau đây:
San lấp mặt bằng và dọn dẹp xung quanh
Trước khi đào toàn bộ mặt bằng dự tính xây dựng được dọn dẹp sạch sẽ loại bỏ cỏ dại, rác thải và các vật cản để tạo điều kiện thuận lợi cho việc định vị và thi công.
Định vị và đánh dấu
Các kỹ sư sẽ sử dụng các dụng cụ chuyên dụng để đánh dấu chính xác vị trí hình dạng kích thước của hố móng dựa trên bản vẽ. Hành động định vị và đánh dấu cần độ chính xác cao để tránh sai lệch về vị trí.
Tiến hành đào đất
Hố móng có thể thực hiện đào móng bằng máy xúc, máy đào hoặc đào móng thủ công sử dụng xẻng, cuốc.
Đào theo lớp từ trên xuống dưới từng lớp đất theo đúng kích thước và cao độ thiết kế.
Đào rộng hơn kích thước móng để có không gian thao tác. Lượng đất dư thừa được vận chuyển khỏi công trình và chất đống tại nơi đã được quy hoạch.
Chống sạt lở bằng ván khuôn, cọc tre, cừ thép nếu cần.
Kiểm tra độ sâu và bề mặt đáy
Bước kiểm tra chất lượng quan trọng đảm bảo 2 yếu tố:
- Đo đạc bằng thước dây để kiểm tra độ sâu hố móng tại nhiều vị trí khác nhau đảm bảo đúng cao độ thiết kế.
- Kiểm tra bề mặt đáy hố bằng phẳng sạch sẽ và không có nước.
Nếu gặp mặt nước ngầm cần hút bơm liên tục đào rãnh thoát nước xung quanh hố móng và xử lý nền đất yếu bằng cọc tre, cọc cát hay thay đất.
Xử lý đáy hố móng
Sau khi đào xong cần xử lý đáy hố móng để tạo nền móng vững chắc.
– Đáy hố móng được đầm chặt để tăng độ nén và sức chịu tải của đất.
– Đổ bê tông lót mỏng có độ dày 5-10cm, mác 100-150 xuống đáy hố có tác dụng:
- Tạo bề mặt bằng phẳng để lắp đặt cốt thép.
- Ngăn cách móng với đất nền tránh đất bám vào cốt thép và làm móng bị nhiễm bẩn.
Các loại hố móng trong xây dựng
Việc tìm hiểu và phân loại hố móng giúp cho bạn có thể biết được loại hố móng nào phù hợp để tìm ra phương án móng phù hợp nhất.
Hố móng đơn
Hố đào có kích thước vừa đủ để đặt một móng đơn (móng cột độc lập).
Hố móng đơn có kích thước nhỏ thi công đơn giản.
Đào từng hố riêng lẻ cho từng cột có độ sâu không lớn phụ thuộc vào nền đất.
Sử dụng cho các công trình nhỏ, thấp tầng (1-3 tầng)
Phù hợp với nền đất tốt có sức chịu tải cao.
Xây dựng nhà cấp 4, nhà dân dụng nhỏ, cột điện, trụ biển báo …
Hố móng băng
Hố đào theo dạng dải dài để đặt móng băng chạy liên tục dưới hàng cột hoặc tường chịu lực.
Có đặc điểm hình dạng dài hẹp liên kết nhiều cột hoặc toàn bộ tường.
Yêu cầu đào liên tục theo tuyến tường hoặc cột.
Ứng dụng cho nhà nhiều tầng từ 2 đến 5 tầng, nhà phố liền kề.
Phù hợp khi tải trọng lớn hơn móng đơn nhưng nền nhà vẫn tốt, giúp giảm lún lệch giữa các cột và tăng độ ổn định cho công trình.
Hố móng bè
Hố đào trên toàn bộ diện tích công trình để thi công móng bè (một lớp bản bê tông cốt thép phủ toàn bộ diện tích).
Diện tích đào lớn đồng đều và phân phối tải trọng cho toàn bộ nền đất.
Khối lượng đất đào nhiều chi phí đào hố móng cao hơn móng đơn và móng băng.
Ứng dụng cho các công trình có phải trọng lớn nhưng nằm trên nền đất yếu vừa phải.
Xây dựng nhà cao tầng công trình công cộng như bệnh viện, trường học, xưởng sản xuất … khi cần hạn chế lún lệch toàn khối.
Hố móng cọc
Hố đào phục vụ thi công cọc khoan nhồi hoặc đài cọc.
Không đào toàn bộ diện tích mà chỉ đào ở vị trí để hạ cọc hoặc khoan lỗ.
Có thể đào để làm đài cọc giằng móng cọc, tải trọng công trình truyền xuống các cọc sâu tới lớp đất cứng.
Lưu ý an toàn khi đào đất hố móng
Việc đào đất hố móng thường gặp nhiều rủi ro nếu không tuân thủ các quy tắc an toàn:
– Nên giằng chống sạt lở các hố móng sâu đặc biệt vào mùa mưa.
– Nên lắp đặt hệ thống bơm hoặc rãnh thoát nước để tránh hố móng bị ngập.
– Công nhân phải luôn được trang bị đầy đủ đồ bảo hộ lao động như mũ, giày, găng tay…
– Nếu xảy ra tình trạng ngập nước do mưa lớn hoặc mảnh đất lành phải sử dụng máy bơm để hút nước ra ngoài và tạm dừng thi công.
– Khi đất yếu hoặc mưa lớn cần gia cố thành hố bằng cọc cừ, ván chống hoặc giằng chống.
– Nếu đất nền yếu hơn dự kiến so với báo cáo khảo sát địa chất ban đầu nên thanh tuấn kỹ sư để thay đổi phương án móng.
Tham khảo báo giá chi phí đào đất hố móng
Đào đất hố móng là một giai đoạn cực kỳ quan trọng nên cách chủ đầu tư thường quan tâm đến mức chi phí đầu tư và những yếu tố ảnh hưởng.
Các yếu tố ảnh hưởng đến chi phí đào hố móng
- Loại đất
Đất thịt, đất cát: dễ đào chi phí thấp.
Đất pha sỏi, đất cứng: khó đào nên tốn công và máy móc.
Đất có nhiều đá hoặc gặp nước ngầm chi phí tăng do phải phá đá, bơm hút nước.
- Độ sâu hố móng
Đào nông (0,5 – 1,5m): chi phí thấp.
Đào sâu trên 2m: chi phí tăng do phải gia cố thành hố, vận chuyển đất nhiều hơn.
- Diện tích đào móng
Hố móng nhỏ lẻ: chi phí tính theo m³ sẽ cao hơn việc khối lượng ít, khó huy động máy móc.
Hố móng lớn, diện tích rộng: đơn giá rẻ hơn do tận dụng được thiết bị.
- Phương pháp đào móng
Đào móng thủ công: phù hợp diện tích nhỏ vị trí chật hẹp nhưng tốn nhân công.
Đào móng bằng máy xúc máy đào: nhanh rẻ hơn khi khối lượng lớn.
Bảng giá tham khảo đào đất hố móng
Bảng giá có thể thay đổi tùy theo khu vực và thời điểm nên các nhà đầu tư có thể tham khảo mức giá phổ biến.
- Đào thủ công khoảng 250.000 – 400.000 vnđ/m³.
Ưu điểm thi công được nơi chật hẹp dễ kiểm soát nhưng chi phí cao nếu khối lượng lớn.
- Đào bằng máy khoảng 70.000 – 150.000 vnđ/m³.
Ưu điểm nhanh rẻ với khối lượng lớn nhưng khó thi công trong hẻm nhỏ và các vị trí hạn chế.
Lời khuyên từ các kỹ sư khi tính chi phí
Các nhà đầu tư nên xin báo giá trực tiếp từ nhà thầu hoặc đội thi công vì giá thực tế còn phụ thuộc vào:
Khoảng cách vận chuyển đất thải.
Có cần thực hiện hạ mực nước ngầm gia cố vách hố?
Khối lượng lớn sẽ dễ thương lượng đơn giá.
Yêu cầu báo giá chi tiết để tránh phát sinh sau khi ký hợp đồng.
Kinh nghiệm thực tế khi đào đất hố móng
Các kỹ sư lâu năm chia sẻ kinh nghiệm khi đào đất hố móng để đảm bảo công trình vững chắc và thi công đúng kỹ thuật.
Chọn thời điểm thi công hợp lý
Hạn chế thi công vào mùa mưa để không gặp tình trạng nước ngập hố, sạt lở thành hố.
Nếu thi công vào mùa mưa cần chuẩn bị sẵn bạt che, máy bơm thoát nước.
Luôn có biện pháp thoát nước chủ động
Lắp đặt rãnh thoát nước tạm xung quanh công trình.
Chuẩn bị máy bơm để hút nước ngầm hoặc nước mưa.
Thiết kế giếng thu nước ở góc bơm và bơm nhanh khi đào hố móng sâu.
Giám sát kỹ lưỡng quá trình đào
Đo đạc, căng dây, cắm mốc chính xác trước khi đào.
Kiểm tra thường xuyên để đảm bảo đúng kích thước, cao độ và độ sâu theo bản vẽ.
Tránh đời thường gây tốn kém hoặc đào thiếu làm ảnh hưởng đến chất lượng móng.
Đảm bảo an toàn khi thi công
Với hố móng sâu trên 1,5m cần có biện pháp chống sạt lở.
Không để người làm việc dưới hố khi máy xúc đang hoạt động trên miệng hố.
Thuê đội ngũ có kinh nghiệm
Thuê đơn vị thi công chuyên nghiệp có máy móc phù hợp và kinh nghiệm xử lý sự cố.
Tính toán phương án vận chuyển đất thải
Thống nhất với nhà thầu về nơi đổ đất thải, tránh phát sinh chi phí cao thì phải chở đi xa.
Như vậy, đào đất hố móng là công đoạn khởi đầu nhưng ảnh hưởng đến toàn bộ công trình cần chuẩn bị các bước khảo sát – thi công đúng kỹ thuật – đảm bảo an toàn. Các chủ đầu tư có thể tham khảo thêm các bài viết khác về Móng băng hay móng bè? Lựa chọn nền móng vững chắc cho ngôi nhà Việt 2025.
