Tìm hiểu các ký hiệu trong bản vẽ kết cấu thép

Tìm hiểu các ký hiệu trong bản vẽ kết cấu thép là bước quan trọng giúp bạn nắm vững ngôn ngữ kỹ thuật của ngành xây dựng. Việc hiểu rõ từng ký hiệu không chỉ giúp kỹ sư, kiến trúc sư và thợ thi công phối hợp hiệu quả hơn mà còn đảm bảo công trình được triển khai đúng thiết kế, an toàn và bền vững. Bài viết dưới đây của Mragroup sẽ giúp bạn tìm hiểu các ký hiệu trong bản vẽ kết cấu thép một cách chi tiết, dễ hiểu và thực tế nhất.

Bản vẽ kết cấu thép là gì?

Bản vẽ kết cấu thép là một loại bản vẽ kỹ thuật thể hiện chi tiết hình dạng, kích thước, cách lắp ghép và gia công của các bộ phận thép trong công trình xây dựng. Đây là tài liệu quan trọng giúp kỹ sư, kiến trúc sư và đội ngũ thi công hiểu rõ cách thiết kế, đảm bảo quá trình thi công diễn ra chính xác, an toàn và đúng tiêu chuẩn kỹ thuật.

Khi đọc bản vẽ kết cấu thép nhà xưởng hoặc các công trình tương tự, ngoài việc chú ý đến đường nét và kích thước, người đọc cần đặc biệt quan tâm đến hệ thống ký hiệu. Những ký hiệu này giúp mô tả chi tiết từng cấu kiện, mối nối, loại vật liệu cũng như phương pháp thi công mà không cần diễn giải dài dòng bằng lời. Nắm vững ý nghĩa của các ký hiệu sẽ giúp bạn đọc hiểu bản vẽ nhanh chóng hơn và hạn chế tối đa sai sót trong quá trình thi công.

Các ký hiệu trong bản vẽ kết cấu thép

Trong bản vẽ kết cấu thép, hệ thống ký hiệu được quy ước nhằm giúp kỹ sư, kiến trúc sư và đội thi công dễ dàng hiểu và triển khai công việc chính xác. Những ký hiệu này mô tả chi tiết cốt thép, mối hàn, mối nối cũng như các loại vật liệu đặc thù. Trong bản vẽ kết cấu bê tông cốt thép được sẽ bao gồm những ký hiệu quy ước cụ thể như sau:

Cốt thép thẳng không móc, không chân

Ký hiệu bằng đường thẳng (trên mặt phẳng bản vẽ) hoặc chấm tròn (trên mặt cắt). Loại cốt thép này biểu thị các thanh thép trơn, không có đầu móc uốn cong. Chúng thường được bố trí ở những vị trí chịu lực đơn giản, không yêu cầu neo giữ cao. Ứng dụng phổ biến trong các cấu kiện nhỏ hoặc trong hệ thống dầm – sàn có lực kéo nhẹ.

Cốt thép có đầu uốn móc nửa vòng tròn

Được thể hiện bằng đường thẳng có đầu móc cong nửa vòng tròn; nếu móc ngoéo, điều đó thể hiện thanh cốt thép được bố trí vuông góc với mặt phẳng bản vẽ. Loại này thường dùng để tăng khả năng neo giữ của thanh cốt thép vào bê tông, giúp hạn chế tình trạng tuột hoặc nứt tại các đầu nối.

Cốt thép có đầu uốn móc nhọn

Ký hiệu là đường thẳng với đầu móc nhọn. Dạng cốt thép này được sử dụng trong các liên kết yêu cầu lực bám dính cao, đặc biệt ở vị trí chịu kéo mạnh hoặc tại các đầu dầm, cột, sàn. Móc nhọn giúp tăng ma sát giữa thép và bê tông, đảm bảo kết cấu vững chắc.

Cốt thép có đầu uốn song song hoặc vuông góc

Thanh thép được uốn để nằm song song hoặc vuông góc với mặt phẳng bản vẽ, tùy theo yêu cầu thiết kế. Cách bố trí này nhằm đảm bảo khả năng chịu lực theo phương mong muốn, đặc biệt trong các khung dầm hoặc sàn nơi hướng chịu lực phức tạp.

Cốt thép có đầu ren (bu lông)

Đầu thanh thép được thiết kế có đầu ren để có thể vặn với đai ốc hoặc buộc nối ren. Ký hiệu thể hiện rõ phần đầu ren đặc trưng. Loại này thường dùng cho bu lông neo, liên kết khung thép hoặc mối nối cơ khí, cho phép tháo lắp dễ dàng khi cần bảo trì.

Đầu thanh cốt thép không có móc

Ký hiệu thể hiện đầu thanh thẳng, không móc, thường bị che khuất trong hình chiếu. Loại này mô tả các thanh thép nằm trùng hoặc khuất trong cấu kiện, giúp người đọc hiểu được phần kết cấu không thể hiện trực tiếp mà vẫn nắm rõ bố trí tổng thể.

Hai thanh cốt thép hàn nối nhau

Ký hiệu là đường thẳng thể hiện mối hàn trong cùng mặt phẳng bản vẽ. Dạng này biểu thị mối nối hàn trực tiếp giữa hai thanh thép, thường áp dụng trong kết cấu chịu lực cao như dầm hoặc khung thép nhà xưởng. Hàn nối giúp đảm bảo độ liên tục của thanh thép, giảm rủi ro tách rời.

Hai thanh cốt thép buộc nối nhau

Thể hiện bằng móc tròn, móc nhọn hoặc móc vuông, mô tả cách buộc nối thủ công giữa hai thanh cốt thép bằng dây kẽm hoặc vật liệu buộc chuyên dụng. Loại liên kết này được sử dụng phổ biến trong thi công truyền thống, nhất là khi không cần yêu cầu chịu lực lớn như mối hàn.

Mối nối hàn

Trong bản vẽ kết cấu thép, mối nối hàn có nhiều dạng: hàn một bên, hàn hai bên, hàn hai bên có thanh cặp, hàn bốn bên có thanh cặp, hàn đối đầu, hàn máng… Mỗi loại mối hàn thể hiện phương pháp và vị trí hàn khác nhau, giúp người thi công xác định chính xác cách thực hiện để đạt độ bền và an toàn cho kết cấu.

Hai thanh cốt thép giao cắt nhau

Gồm ba dạng thể hiện: không hàn – không buộc, có buộc, và hàn điện. Ký hiệu này mô tả điểm giao nhau của các thanh thép trong kết cấu, thường xuất hiện trong sàn, giằng hoặc tấm đan. Việc xác định rõ kiểu giao cắt giúp thi công đúng kỹ thuật, tránh sai lệch trong bố trí thép.

Bó cốt thép hoặc dây cáp (mặt cắt)

Được thể hiện bằng ký hiệu bó nhiều thanh thép song song, có thể kèm theo chú thích hoặc ghi rõ trong bảng thống kê. Dạng này thường dùng trong các kết cấu chịu lực lớn, nơi cần bố trí nhiều thanh thép song song để tăng khả năng chịu tải.

Bó cốt thép hoặc dây cáp luồn trong ống bọc

Ký hiệu mô tả bó thép hoặc cáp đặt trong ống bảo vệ, thường dùng cho các kết cấu dự ứng lực hoặc kết cấu đặc biệt. Việc luồn trong ống giúp tránh nhầm lẫn với bó thép thường và bảo vệ vật liệu khỏi tác động môi trường.

Các vật liệu có tính đàn hồi cao (ký hiệu pl)

Ký hiệu “pl” được sử dụng để chỉ các vật liệu có độ đàn hồi cao, thường áp dụng trong các chi tiết chịu ứng suất lớn hoặc yêu cầu biến dạng đàn hồi. Việc ký hiệu rõ ràng giúp người thi công lựa chọn đúng loại vật liệu, đảm bảo kết cấu hoạt động linh hoạt và an toàn.